Reizen langs de resten van het Romeinse Rijk

Limes

Romeinse plaatsen > Germania Inferior > Limes

De dag na mijn pensioenering bezochten we eind 2018 de reconstructie van het castellum in De Meern. De buitenmuren staan op exact dezelfde plek als de muren van het Romeinse fort, dat hier in de eerste eeuw na Christus lag. Ook de haaks op elkaar liggende hoofdwegen van het fort - de cardo maximus en de decumanus maximus - liggen op dezelfde plaats, zij het anderhalf meter hoger.
Binnen de muren ligt nu een prachtig museum waar de Romeinse Rijnaak, die even verderop gevonden is, met haar inhoud wordt tentoongesteld.

Het castellum lag niet ver van de vroegere loop van de Oude Rijn, die de noordelijke grens van de Romeinse Rijk vormde. Die liep van Lugdunum Batavorum (Katwijk aan Zee) naar Colonia Agrippina (Keulen). De laatste jaren is veel onderzoek verricht naar het deel van de Limes dat in Nederland ligt. Er hebben waarschijnlijk zo'n zestien forten langs de Oude Rijn en Neder-Rijn gelegen, die elk ongeveer vijfhonderd soldaten onderdak boden.

Begin jaren zeventig vonden de archeologen in Zwammerdam drie platbodems van twintig tot vierendertig lang meter lang. De Romeinen gebruikten deze om steen over de Rijn te vervoeren. In 1978 trof men in Woerden het wrak van een romeins schip aan. Het schip van bijna vijfentwintig bij vier meter vervoerde een lading graan uit Zuid-België en dateerde uit het einde van de tweede eeuw.
Het schip, dat in De Meern ten toon wordt gesteld, is kort na 148 na Christus gebouwd van drie kolossale eiken van ten minste veertig meter. Het is waarschijnlijk meer dan vijftig jaar in gebruik geweest. De schipper, die een geletterd man moet zijn geweest, getuige de vondst van drie schrijfstiften, had een comfortabel verblijf in de roef. De maaltijden werden op het schip bereid. Het schip is met zijn lengte van ruim vierentwintig meter één van de grootste die ooit in Nederland gevonden is. Het was geschikt voor zware ladingen, bijvoorbeeld bouwmateriaal. Dat laadvermogen lag tussen de negen en vijftien ton. Bijzonder zijn de vondsten van scheeptimmerwerktuigen zoals spanzagen, boren, beitels, blokschaven en hamers.

In 2003 en 2004 zijn ook in Lyon en Arles meerdere wrakken uit de oudheid opgegraven. Eén van de schepen dateert uit de tijd van Marcus Aurelius. In het ‘Musée Départemental Arles antique’ wordt een ander gerestaureerd romeins vrachtschip uit de eerste eeuw tentoongesteld. Dit schip was dertig meter lang en drie meter breed. Het schip was geladen met zevenentwintig ton stenen blokken. De schepen uit Lyon en Arles lijken sprekend op de romeinse vrachtschepen die in Nederland zijn aangetroffen langs de Limes.

De voorstuwing van deze schepen geschiedde – bij gunstige wind – met een zeil. Deze schepen werden ook geroeid, geboomd of gejaagd. Op een bochtige rivier als de Oude Rijn en de Rhône zullen de Romeinen afwisselend gezeild hebben dan wel het schip met mankracht voort hebben bewogen. Moeyes rekent met een gemiddelde snelheid ten opzichte van de wal van 1,8 km/uur. Die snelheid maakt dagtochten van maximaal vijfentwintig kilometer mogelijk.

Link: Limes