Octodurum

Romeinse plaatsen > Alpes Poeninae > Octodurum

Enige jaren terug hadden we in Martigny afgesproken met vrienden. We zouden er in de buurt de nacht doorbrengen in een huisje op een alm in het Lötztal. Het was er verschrikkelijk koud herinner ik me nog.
Martigny zelf is niet veel, maar bevat een schat aan een Romeinse oudheden. En het heeft een prachtig museum: het Pierre Gainadda.

Voor Caesar was Octodorum belangrijk omdat het langs de weg van Italië naar Gallië lag. Hij stuurde daarom het XII legioen, dat hij in 58 voor Christus oprichtte, naar het gebied van Nantuates, de Veragri en de Seduni om het te pacificeren.

In de winter van 57 - 56 leverden de troepen van Julius - onder het bevel van Servius Glaba - bij Octodorum een veldslag met de Veragri, de oorspronkelijke inwoners van Octodorum. Deze Veragri hadden met de Seduni besloten de strijd tegen de Romeinen te hervatten en vielen hun winterkwartier aan. 
Galba raakte eerst behoorlijk in het nauw, maar wist door een uitval de kansen te keren en de belegeraars te verrassen. Tienduizend barbaren werden gedood. De rest vluchtte terug naar hun versterkingen waarna de Romeinse overwinnaars als wraak de Gallische burcht in brand staken. 

De inwoners van Octodorum verkregen later - vermoedelijk onder de regering van Augustus - samen met hun buren - de Centonen, burgerrechten.

Ergens rond 45 na Christus stichtte keizer Claudius I in deze omgeving een nieuw dorp op enkele honderden meters van het oorspronkelijke Octodorum, dat hij de naam Forum Claudii Augusti gaf.

Indrukwekkend is het Romeinse amfitheater dat 5.000 mensen kon bevatten. 'Panem et circenses' luidt de gevleugelde uitdrukking van de Romeinen, die naast de voedselvoorziening ook het uitgaansleven goed geregeld hadden.

In de meeste nederzettingen, die we in de loop der tijden bezocht hebben, waren theaters en vaak meer dan één. In hoofdzaak zijn er twee vormen. De ronde of ovale vorm - het amfitheater - voor gladiatorengevechten en de halfronde met een achterwand voor toneelstukken. Soms bezaten die plaatsen ook een Odeon, een beduidend kleiner theater voor muziekuitvoeringen of waar stukken werden voorgelezen.

De ovale zagen we hier in Ocotodorum, maar ook in Nimes en Verona. Het meest fameuze is uiteraard het Colosseum in Rome. Daar werden bloedige gevechten tussen gladiatoren - tot de dood erop volgde - gehouden. Arena's zijn het decor geweest voor enorme voorstellingen. Zo kon de arena van het Colosseum onder water worden gezet om er zeeslagen in na te spelen. Berucht zijn deze arena's natuurlijk ook om de christenvervolging in de eerste eeuwen van onze jaartelling.
Dat het weleens uit de hand kon lopen blijkt uit een verhaal over de arena in Pompeï. Daar ging de toeschouwers elkaar zo te lijf, dat het stadsbestuur uit vrees voor meer opstootjes, de arena drie jaar sloot. 

Curieus in Octodorum zijn de openbare toiletten waar men naast elkaar zonder enige scheidingswand zijn behoefte deed en waarschijnlijk de laatste roddels uitwisselde. Of de romeinen het echt zo gezellig vonden, wordt door moderne archeologen betwijfeld. Wel wijdde Martialis er een scabreus puntdicht aan.

    Hij wil niet eten en niet kakken,
    deze Vacerra die uren en hele dagen
    doorbrengt in alle openbare toiletten.

Uit onderzoek aan romeinse toiletblokken en gefossiliseerde uitwerpselen is gebleken dat de romeinen massaal last hadden van allerlei infectieziekten zoals vislintwormen, varkens- en rundlintwormen. De verspreiding van deze parasieten was waarschijnlijk mede te danken aan het veelvuldige gebruik van garum (gefermenteerde vissaus) en het verspreiden van menselijke uitwerpselen op akkers én de toename van de bevolking in de romeinse tijd.

In Octodorum liggen de resten van verschillende Romeinse woonhuizen. Klein maar toch volledig ingericht. Later zouden we er in Pompeii een veel beter beeld van krijgen. 

De stad floreerde tot het midden van de vierde eeuw, maar daarna nam de bevolking snel af door economische crisissen en invallen van barbaren. 

Karl Baedeker vermeldt in zijn reisgids Schweiz (1920) de resten van het romeinse amfitheater, terwijl de Hachette van hetzelfde jaar een bezoek aan de nabijgelegen marmergroeven aanbeveelt. De Romeinen zouden deze groeven al gebruikt hebben. Griebens 'Schweiz Kleine Ausgabe' uit 1928 noemt alleen dat Martigny eertijds Forum Claudii heette. 

Link: Octodurum